Bu tasarım Rauf Denktaş'ın anısını yaşatacak müze mekânının oluşturulmasında, verilen ihtiyaç programın mekânsallaştırılmasında ve alanın kentsel bir değer haline getirilmesinde dört yapısallaştırıcı veya biçimleştirici güce/etkene/unsura odaklanmıştır. Bunlar:
1. TOPOGRAFYA: Platformlar ve güzergâhlar
2. NEGATİF MEKÂNLAR; Koruluk ve yeşil alanlar,
3. ARALIK: İçi hava ve ışık dolu duvarlar, çakıl zemin, anıt, tören alanı ve meydan
4. PROGRAMIN ÖZELLEŞTİRİLME BİÇİMİ OLARAK BİNA: Sergi alanı, vitrinler, sokak, destek alanlar, anıt ve tören alanı
Bağlama ait bilgilerden, verilen ihtiyaç programının yorumlanmasından, kenti ve mekânı görme biçiminden oluşturulmuş/seçilmiş bu biçimlendirici unsurların tasarımı özgünleştirecek araçlar olduğu savlanmaktadır. Bu çerçevede bu tasarım toprağı değerli kılmayı, kent için bir büyüklük üretmeyi, peyzajın içinde kaybolmuş bir yapı fikrini ve bağlamı öne çıkararak binaların oluşturduğu yapısal atmosferin etkilerini yok etmeyi dener. Böylece elde edilmeye çalışılan nötr, sakin, yalın kentsel peyzaj ve bina fikrinin Rauf Denktaş'ın anısının gerisinde kalması hedeflenmiştir.
RAUF DENKTAŞ ANIT MEZARI VE MÜZESİ
Resim 1. Doğu- Batı doğrultusunda tasarım alanında topografyanın ele alınışı
1. TOPOGRAFYA
Tasarım alanının kuzey yönü dışındaki tüm çeperleri özel yapı parselleri ile çevrili olduğundan kentle alanın etkileşiminde erişilebilirliliğe yönelik bir problem tanımlamak mümkündür. Bu problem bağlamında alanın kentlinin hafızasında yer bulabilmesi için, "nasıl bir müdahale alanı kentte kazandırır?" sorgulaması yapılmıştır. Dolayısıyla Kıbrıs'ın bitki örtüsü ve kentsel nitelikleri göz önüne alınarak alanın kent için özelleşmesinde ve erişilebilirliliğinin oluşturulmasında topografyanın kendisi etkin bir araç olarak kullanılmıştır. Bu özelleşmiş bir peyzaj alanı olarak yapısal müdahalenin en aza indirildiği böylece toprağın eşelenmesi ile alanın mimari ve kentsel bir müdahaleye uğratılması anlamına gelmektedir.
1.1. Güzergahlar:
Bu bağlamda alanda farklı eylem biçimlerine yataklık edecek ve doğu-batı yönünde ortalama 6 metrelik eğim yönünde konumlandırılmış ana güzergâh ve ona bağlanan diğer üç güzergah tasarlanmıştır. Alanı tarayan bu güzergâhlar müze binası da dahil olmak üzere her tür yapısal müdahale kapsarlar. Dolayısıyla bu tasarımda asıl olan uğruna çok mücadele verilen toprağın kendisidir, onun değerinin arttırılmasıdır.
-
1. Nolu güzergah : kent- koruluk-meydan-köprü-kent: tasarımın ana omurgasıdır.
-
2. Nolu güzergah: kent- koruluk- patika-anıt- tören alanı- su- kent
-
3. Nolu Güzergah: kent- koruluk- merdiven- sokak- kent
-
4. Nolu Güzergah: kent-koruluk- merdiven- bina-duvar-kent
2. NEGATİF MEKÂNLAR/ALANLAR
Negatif kavramı ne kullanılmayan, ne de atıl yer anlamında kullanılmaktadır. Bu kavram tasarımda güzergâhlar ve duvarlar sayesinde oluşturulan aralık ile kent arasında kalan alanların tasarımsal niteliğini tanımlamada kullanılmıştır. Negatif mekân eylemsizleştirilmiş fakat olası eylemlere de açık bırakılmış tanımlamaların ve artifizasyonların uzağında olan mekânları ifade eder. Bu tanım orada olmadan da varlığını ve niteliğini bildiğimiz bir ormanın, bir sahil kenarının mekânsal gücüne öykünen bir yapılanmasının ifadesidir. Alanın kuzey ve güzey sınırlarını kuşatan Negatif mekân, aralığa dolayısıyla oluşturulan her tür yapısal müdahaleye bir fon/atmosfer/aura/rahim oluşturarak onların varlıklarının temelini oluşturur.
3. ARALIK
Negatif alanlar arasında ve ana güzergâhın sürekliliğinde verilen ihtiyaç programının bileşenlerinin kurgulandığı ve alanın kentsel niteliklerinin tanımlandığı mekânsal büyüklüktür. Aralık güzergâh üzerinde tanımlanmaya çalışılan zamanın, Rauf Denktaş'ın anısına ait zamanın tasarlanmış yapısal karşılıklarını barındırır. Patika yol, köprü, merdiven, sokak, su, saçak gibi basit tasarımsal unsurlar aralığın üzerinde konumlandırılmıştır.
3.1. İçi hava ve ışıkla dolu duvarlar:
Negatif mekân bir metre genişlikteki duvarlarla son bulur. Bu duvarlar hem tasarıma ait imgeyi oluştururlar hem de aralığa ait fiziki sınırı tanımlarlar. 2 No'lu sistem detayında görülebileceği gibi bu duvarların içleri boşaltılmış ve yüzeyleri arkasını gösterebilecek bir nitelikte tek malzeme olarak siyah renkte alüminyum sinek teli ile kaplanmıştır. Bu önerilen sistem sayesinde duvar gündüz çevreye ait kentin görüntülerini deforme/yok eden bir perde/sınır unsuru, geceleyin ise siyah rengin karanlıkta kaybolması ve duvar içinde ışığın doğurduğu prizmatik yansımalar sayesinde görsel bir araç haline gelir. Bu duvarlar yapısal nitelikleri sayesinde gündüz güçlü bir sınır unsuru gece ise ışığın oluşturduğu imgenin kaynağıdırlar. Böylece duvarın zamana göre maddesel dönüşümü ve her an yok olmaya açık geçicilik üzerine kurulan konstrüktif nitelikleri bu alana gelen ziyaretçinin zihninde içinde olduğu aralığa ait bir zaman tanımı yapabilmesini böylece Rauf Denktaş'ın anısına ait mimari imgeyi oluşturur.
Alanın Doğu kanadında uzanan duvarların müze yönünde, aralığa bakan taraflarındaki zeminler çakıl ile doldurulmuştur. Bu aralığın etkisinin güçlendirilmesi ve duvarların etkilerinin uzaktan algılanabilmesi için farklı bir aralık oluşturmak amacıyla yapılmıştır.
3.2. Tören alanı ve meydan
Tören alanı 2 nolu güzergah üzerine ve binanın batı yönünde, anıtın önünde konumlandırılmıştır. Bu alan yılda birkaç yapılan resmi törenler için saçak ve kapalı anı mekanını barındırırken, diğer zamanlarda kentsel peyzajın parçası haline getirilmiş buraya gelen ziyaretçilerin Denktaş'ın naşına en yakın olabilecekleri ve bu tasarlanan alanı algılayabilecekleri bir boşluk tasarımıdır.
4. BİNA
Tasarımın odak konusu olan bina üç asal parça olarak tasarlanmıştır. Bunlardan birincisi sergileme alanı ikincisi destek mekânları, üçüncüsü ise sokaktır. Sergileme alanı ihtiyaç programında öngörülen ve Rauf Denktaş'a ait fotoğraf, eşya, kıyafet, görüntü, vesaire gibi geçici ve kalıcı nesne ve görsellerin, bu tasarımın önerdiği kurguda, sunulduğu/sergilendiği mekânı içerir. Destek mekânları müzenin kentsel akışın bir parçası olabilmesine yönelik önerilen sürekliliği eylem olarak donatan programdan seçilmiş mekânlarla oluşturulmuş dizgidir. Üçüncü mekânsal parça ise sokaktır.
4.1. Sergileme alanı: Sergileme alanını dört adet vitrin strüktüre eder. Bu vitrinler bir tarafları duvar diğer tarafları ise cam yüzey ile örtülmüş hacimlerdir. Zemin katı planında A,B,C, D ve E sıralaması ile tanıtılan bu mekânlar, sırası ile, iç bahçeden, süreli sergi ve çalışma odasına, Denktaş'ın Kıbrıs'a çıktığı tekneden video alanlarına kadar tüm önemli ve koruma gerektiren nesnelerle ve son olarak da Denktaş'ın mezar anıtı ile doldurulmuştur. Bu vitrin mekânları birbirine ziyaretçinin sergiyi gezmesini sağlayan bir akış ile birbirlerine bağlanmıştır. Gezi kurgusunu oluşturan bu akış bir sirkülasyon gibi de çalışarak nesnelerinin izlenme ve dizilme biçimine göre önerilen yedi farklı kesitin oluşturduğu mekânsal düzlemelere olanak tanır. Bu kesitler mekânla ışık, nesne, görsel ve bakma biçimi arsındaki ilişkinin nasıl ele alındığına yönelik ifadelerin anlatımıdırlar.
-
1 ve 2 No'lu Kesitler: A ve B vitrinleri arasında sergileme alanının girişinde, süreli sergilerin gözlemlenmesi/sergilenmesine ve A vitrinindeki iç bahçenin mekânsal etkisine yönelik önerilen ifadenin gösterimidir
Kesit 1. İç bahçeye ve süre sergiye yönelik bakışlar ve mevsimlere göre ışık etkileri
Kesit 2. Yapay ışığın süreli sergideki mekânsal etkisi
-
3 No'lu kesit: Sergileme alanında sunulan fotoğrafların tavanda açılan ve doğal ışığı kontrollü biçimde mekâna alan boşlukların mekânsal niteliğini ifade eder.
-
4 No'lu kesit: Mücadele yıllarının anlatıldığı ve o dönemin zorluklarının ve baskısının mekânsa ziyaretçiye hissettirilebilmesi veya böylesi bir duygunun yaşatılabilmesi için kurgulanan mekânsal yapılanmasını ifadesidir. Birbiri üzerine kırılmış duvarlar bu yılları anlatan videoların daha rahat izlenilmesi içindir.
Kesit 3. Duvardaki görsel- ışık arasında geliştirilen mekânsal öneri
Kesit 4. Mekânın ziyaretçiye yaptığı baskı ve videoların izlenmesine yönelik oluşturulan kurgu
-
5 No'lu kesit: B ve C vitrinleri arasındaki Mücadele yıllarına ait görüntülerin oluşturduğu akış sonuçta Denktaş'ın çalışma odasının sergilenmesine yönelik oluşturulan mekân ile sonlandırılır. Bu kesit bu odaya yönelik kurgulanan mekânı göstermektedir.
-
6 No'lu kesit: Kuzey yönünde oluşturulan suyun mekânın içine aktarılması ile elde edilmiş C vitrini ile Denktaş'ın giysilerinin, eşyalarının, kıyafetlerinin sergilendiği D vitrini arasında önerilen mekânsal düzeni ve mevsimlere göre ışığın mekân üzerindeki etkisini gösteren ifadeyi içerir.
Kesit 5. Denktaş'ın çalışma ofisine ait mimari ifade
Kesit 6. C ve D vitrinlerine ait mekânsal yaklaşım, burada Denktaş'ın kullandığı sandal ve özel eşyalarını sergilenmesine yönelik önerilen mekândaki bakış biçimleri ve ışık etkileri sunulmuştur.
-
7 No'lu kesit: D ve E vitrinleri arasında sergi mekânın finalinde önerilen mekânsal düzenin gösterimidir. Vitrinler arasında ilerlerken geçici sergiyi, mücadele yıllarını Denktaş'a ait nesne ve görüntüleri izleyen ziyaretçi bu final mekânın da onun su içinde düzenlenmiş anıtı ile karşı karşıya bırakılır.
Kesit 7. Sergi mekânın final mekânını gösteren mekânsal ifade
4.2. Sokak: Sokak bina içindeki bir aralık veya omurga olarak nitelendirilebilir. Sergi ve destek mekânları kurgulanan bu sokak ile birbirlerinden ayrılmıştır. Sokak bir taraftan kentsel sürekliliğin bir uzan, yolların bir uzantısıyken öte taraftan sergi ve destek mekânlarının toplanma ve dağılma mekânıdır. Bu sokak 3 numaralı güzergahın devamı olarak kenti yaya akışına sürekliliğin bir devamıdır. Sokak sergi alanının hem girişimde hem de çıkışındadır ve ayrıca destek mekânlarının barındırdığı vestiyer, kafeterya, kütüphane, tanıtım salonu, hediyelik eşya satış birimi gibi aktivite mekânları sayesinde üzerinde sürekli bir eylem barındırır. Böylece verilen ihtiyaç programının kentsel ve mimari bir programa dönüşebilmesine olanak tanır. Bu, ihtiyaç programında tanımlanmamış ancak bir kent sokağında olabilecek rastlantısal, kurgusu önceden kestirilemeyecek eylemlerin oluşabilmesi olanağı olarak da ifade edilebilir. Sokak binanın kültürel, sanatsal, entelektüel ve programatik bir lokomotifidir de. Kuzey-güney doğrultusunda yerleştirilen sokağın kuzey girişinde bayraklara ayrılan sergi yüzeyi konumlandırılmıştır. Bu giriş mekânında hem anıtın kopuk kopuk görünür hem de yan yana sağlanan dizilimle bayraklar sokak üzerinde sergilenir.
4.3. Destek mekanlar: verilen ihtiyaç programından seçilen ve sokağın canlılığını sürekli kılacağı öngörülen mekanlardır. Binanın Doğu kanadına danışma, güvenlik birimi, vestiyer, hediyelik eşya satış birimi, kafeterya, tanıtım/konferans salonu, kütüphane, etkinlik odası gibi birimler konumlandırılmış ve bu mekanlara kentlinin serbestçe girebilmesi ön görülmüştür. Ayrıca bu oluşturulan kurgu ile mekanların 4 numaralı güzergaha doğrudan açılması ve binanın bu güzergah üzerinde içine sürekli erişilebilen, peyzaja doğru açılan bir nitelikte olmasına çalışılmıştır.
 |  |  |
|---|---|---|
 |  |  |
 |
